Podium Antisociaal gedrag

Antisociaal gedrag wordt vaak gezien als ongewenst en afwijkend. Het is een van de kenmerken van een antisociale persoonlijkheidsstoornis. Ook stemmingswisselingen, instabiele relaties en impulsief gedrag behoren tot de kenmerken. Het hulpverleningsaanbod voor cliënten die kampen met deze stoornis voldoet niet.

 

Antisociaal gedrag als contra-indicatie voor behandeling

De antisociale persoonlijkheidsstoornis wordt geassocieerd met het constant verbreken van regels, criminaliteit, middelengebruik, werk- en dakloosheid en relatieproblemen. Er wordt weinig onderzoek gedaan naar de ontwikkeling en evaluatie van behandelmethoden en er is tot op heden nog geen aantoonbare effectieve behandeling voor gevonden. De diagnose ASPS is binnen de GGZ vaak een exclusiecriterium voor behandeling. Voor deze groep mensen, maar ook voor degenen die alleen antisociaal gedrag vertonen is in de hulpverlening nog nauwelijks een behandelaanbod voorhanden. 
 

Het Podium Antisociaal Gedrag

Voor de ernst van de problematiek is het heel belangrijk dat mensen met een ASPS een geschikte en effectieve behandeling aangeboden krijgen. Meer onderzoek is hiervoor noodzakelijk en als eerste uitgangspunt is het Podium Antisociaal Gedrag opgestart.


Madeleine Rijckmans, Arno van Dam en Wies van den Bosch bij de uitreiking van hun Praktijkboek antisociaal gedrag en persoonlijkheidsproblematiek. 

Wat is er al gedaan?

Het podium Antisociaal Gedrag houdt zich bezig met het verkrijgen van inzicht in de doelgroep en het inventariseren van behandelaanbod. Het doel is het doen van aanbevelingen voor bejegening en behandeling van mensen met een ASPS of antisociale trekken, zodat deze doelgroep in behandeling komt en blijft zolang dat noodzakelijk en/of wenselijk is. Er wordt momenteel gewerkt aan het (her)schrijven en publiceren van een aantal artikelen over dit onderwerp, zowel in het Engels als in het Nederlands. 
Daarnaast houden de leden zich bezig met een attitude-onderzoek onder behandelaren door middel van een vragenlijst. Verschillende behandelaren wordt gevraagd naar hun houding t.o.v. cliënten met antisociaal gedrag, zowel in de forensische als reguliere GGz. 

Veranderende wetgeving

Met de op komst zijnde Wet Verplichte Geestelijke Gezondheidszorg (WVGGz) en de Wet Forensische Zorg (WFZ) zal er een toename ontstaan van mensen met antisociale problematiek in de algemene ggz. In het voorstel voor de WVGGz staat dat verplichte zorg meer op maat gegeven moet kunnen worden, bijvoorbeeld door iemand buiten een instelling verplichte begeleiding te geven, aan huis of in een polikliniek. Met de WFZ moet voorkomen worden dat personen met een psychische stoornis of verstandelijke beperking in een justitiële inrichting terechtkomen terwijl ze daar eigenlijk niet thuis horen. Middels dit voorstel krijgen de officier van Justitie en de rechter de mogelijkheden om iemand binnen het strafrecht sneller geestelijke zorg te bieden. Beide wetten zullen kortom een aanzienlijke invloed hebben op de populatie die in aanmerking komt voor de GGz. Echter, binnen de algemene GGz is de diagnose ASP vooralsnog vaak een exclusiecriterium voor behandeling. Voor deze groep mensen, maar ook voor de mensen zonder deze diagnose die wel antisociaal gedrag vertonen (en dus enkele trekken van een ASP bezitten) is in de hulpverlening nog nauwelijks een behandelaanbod voorhanden. 
Op deze nieuwe wetgeving en de gevolgen hiervan voor de GGz zal het podium zich ook gaan richten. 

Activiteiten 2017 en 2018

2017 stond voor het podium in het teken van enerzijds het afronden van een drietal (inter)nationale artikelen over de onderzoeken die de afgelopen jaren vanuit het podium hebben plaatsgevonden. 
Daarnaast zijn er door de leden enkele projecten opgestart; een van de projecten is het maken van een flyer voor de reguliere GGz praktijk (professionals en management) welke handvatten geeft voor het werken met mensen met (trekken van) antisociale persoonlijkheidsproblematiek. Deze is hier te vinden. 

Het andere project is een onderzoek onder behandelaren binnen de reguliere en forensische ggz waar wordt gekeken naar attitude (kennis, stigma, vaardigheden, emoties en ervaring) en behandelintentie bij professionals t.o.v. van mensen met ASP. Dit onderzoek loopt door in 2018.  
Tenslotte zal er in 2018 een praktijkboek (geschreven door o.a. 3 leden uit de werkgroep) verschijnen over antisociale persoonlijkheidsproblematiek en agressie. 

Leden

De leden van dit podium zijn: 

  • Madeleine Rijckmans - Senior wetenschappelijk onderzoeker, GZ-psycholoog i.o. Psychotherapeut bij Fivoor en gastdocente bij Forensische Psychologie (TiU)
  • Wies van den Bosch - Klinisch psycholoog, psychotherapeut en trainer/supervisor, Scelta, Apeldoorn, senior onderzoeker
  • Arno van Dam - Hoofd bureau zorgkwaliteit en innovatie, regiebehandelaar RVE GGZ WNB, science practitioner, Tranzo (Tilburg University), Plaatsvervangend hoofdopleider PT/hoofddocent behandeling KP Rino-Zuid, Consulent Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE)
  • Stef Decoene - docent criminologische en forensische psychologie, Vrije Universiteit Brussel
  • Ingeborg Jeandarme - psychiater, coördinator Kenniscentrum voor Forensisch Psychiatrische Zorg OPZC Rekem
  • Ad Kaasenbrood - psychiater, Pro Persona

 

Publicaties

Contact

Literatuur

  • Decoene, S. (2016). Over stoute dingen doen: een inleiding in de criminologische psychologie. Acco België.
  • Gijs J, Jeandarme I ea (2015). Handboek psychopathie en de antisociale persoonlijkheidsstoornis. Uitgeverij de Tijdstroom.
  • Serie, C. M., van Tilburg, C. A., van Dam, A., & de Ruiter, C. (2017). Spousal assaulters in outpatient mental health care: The relevance of structured risk assessment. Journal of interpersonal violence, 32(11), 1658-1677.
  • Van Dam, A. (5-7-2017). Workshop. De behandeling in agressieproblematiek in de GGZ. Team Jong Volwassenen GGZ WNB, Bergen op Zoom.
  • Van Dam, A. (9-2-2017). De behandeling van agressieproblematiek in de GGZ. Emergis, Middelburg.
  • Van Dam, A. (17-1-2017). De behandeling van mannen met agressieproblematiek en de mogelijkheden van eHealth. Expertmeeting eHealth oplossingen voor plegers van huiselijk geweld en kindermishandeling. Stichting Back on Track. Rotterdam.
  • Van Dam, A. (15-12-2016). De inzet van ervaringsdeskundigheid bij de behandeling van agressie. Refereerochtend over antisociaal gedrag en agressie GGZ WNB. Halsteren.
  • Van Tilburg, C.A & Van Dam, A. (26-1-2016). Workshop: Niet meer door het lint. Emergis, Goes.
  • Dr. L.M.C. van den Bosch. 15 juni 2017. Houdingsaspecten persoonlijkheidsstoornissen. Congres: ‘Suïcidaliteit bij ernstig psychiatrische patiënten’,  Pullman. Eindhoven
  • Jeandarme, I. (2016). Medium Security Units: Recidivism and Risk Assessment. Tilburg: Ridderprint BV
  • Rijckmans, M.J.N. (26-9-2017). Onderzoekslijn Antisociale persoonlijkheid & Forensische psychologie; stand van zaken. Interne presentatie Forensisch Centrum GGz Breburg, Tilburg.
  • Rijckmans, M.J.N. (15-12-2016). Onderzoek naar de antisociale persoonlijkheidsstoornis; van exclusie naar inclusie. Refereerochtend over antisociaal gedrag en agressie GGZ WNB. Halsteren.
  • Rijckmans, M.J.N. (5-7-2016). Onderzoekslijn Antisociale persoonlijkheid & Forensische psychologie. Interne presentatie Forensisch Centrum GGz Breburg, Tilburg.
  • Rijckmans, M.J.N. (23-6-2016). Leven na Tranzo; onderzoek naar de Antisociale persoonlijkheidsstoornis. Universiteit van Tilburg, Tilburg. 
  • Vicenzutto, A., Saloppé, X., Lindekens, M., Milazzo, V., Pouls, C., Jeandarme, I., & Pham, T. (2017). Importance et enjeux du double diagnostic en milieu médicolégal [Importance and challenge of dual diagnosis in forensic environment]. Annales Médico-Psychologiques, 175(3), 267-270. 
  • Jeandarme, I., Pouls, C., Oei, T. I., & Bogaerts, S. (2017). Forensic psychiatric patients with comorbid psychopathy: Double trouble? International Journal of Forensic Mental Health.
  • Jeandarme, I., Wittouck, C., Vander Laenen, F., Pouls, C., Heimans, H., Oei, T. I., & Bogaerts, S. (2017). Critical incidents and judicial response during medium security treatment. International Journal of Law and Psychiatry, 51, 54-61. 
  • Jeandarme, I., Edens, J. F., Habets, P., Bruckers, L., Oei, T. I., & Bogaerts, S. (2017). PCL-R field validity in prison and hospital settings. Law and Human Behavior, 41(1), 29-43.
  • Decoene, S. (2017).  Gehoorzamen aan justitiële voorwaarden (pp 181 - 203).  in K. Beyens & S. Snacken (Red.), Strafffen. Een penologisch perspectief.  Antwerpen: Maklu.
  • Decoene, S. (2017).  De Psychosociale Dienst.  Op zoek naar een rehabilitatief project (pp. 583-602).  in K. Beyens & S. Snacken (Red.), Strafffen. Een penologisch perspectief.  Antwerpen: Maklu.

Oproep Podium Antisociaal gedrag

Lees hier de brief van de voorzitters van het podium met een oproep tot verminderen van stigma t.a.v. deze doelgroep en de hulpverlening te optimaliseren.